odbywa się wówczas, gdy nie ma technicznych możliwości odtworzenia pierwotnego położenia granic, bądź w celu zażegnania sporu granicznego. Postępowanie to może się odbywać na drodze administracyjnej lub sądowej w wyniku której następuje formalne zatwierdzenie przebiegu granic nieruchomości.
Głównym celem rozgraniczenie nieruchomości jest ustalenie przebiegu granic poprzez:
Rozgraniczenia dokonują wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast oraz w wypadkach określonych w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne - sądy.
Czynności ustalania przebiegu granic wykonuje geodeta upoważniony przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
W pierwszym przypadku należy sporządzić wniosek o wszczęcie postępowania o rozgraniczenie. Z reguły urząd wymaga, aby do wniosku dołączyć odpis z księgi wieczystej oraz dokumentację geodezyjną z uwidocznieniem nieruchomości, które mają być rozgraniczone. Właściciele gruntów, których dotyczy rozgraniczenie, biorą udział w postępowaniu na prawach strony.
Wezwania do stawienia się na gruncie doręcza się stronom za zwrotnym poświadczeniem odbioru, nie później niż 7 dni przed wyznaczonym terminem. W wezwaniu geodeta powiadamia strony o skutkach ich niestawiennictwa. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo stron nie wstrzymuje czynności geodety.
Postępowanie administracyjne prowadzi się według przepisów ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Upoważniony przez organ geodeta, musi wykonać ustalenie granic według ściśle określonych zasad, a mianowicie:
W razie sporu, co do przebiegu linii granicznych, geodeta nakłania strony do zawarcia ugody. Ugoda zawarta przed geodetą posiada moc ugody sądowej. W ramach ugody strony czynią sobie wzajemne ustępstwa.
Geodeta sporządza akt ugody oddzielnie dla każdej linii granicznej, która w całości lub na niektórych odcinkach była sporna. Akt ugody poza danymi protokołu granicznego zawiera dodatkowo:
W przypadku zawarcia ugody przed geodetą, organ prowadzący umarza postępowanie rozgraniczeniowe. Jeżeli mimo sporu nie ma wątpliwości, co do granic tzn. istnieją dokumenty stwierdzające stan prawny oraz dokumenty określające położenie punktów granicznych i przebieg granic, organ prowadzący, po dokonaniu obowiązkowej kontroli czynności przeprowadzonych przez geodetę, wydaje decyzję o rozgraniczeniu nieruchomości.
O kosztach rozgraniczenia, w tym o kosztach czynności geodety w postępowaniu rozgraniczeniowym decyduje wójt (burmistrz lub prezydent miasta). Organ w wydanej przez siebie decyzji, ustala wysokość kosztów postępowania, a także termin oraz sposób ich uiszczenia. Koszty rozgraniczenia ponoszone są przez strony solidarnie, w równej wysokości.
Strona niezadowolona z rozstrzygnięcia, może żądać przekazania sprawy do sądu w terminie 14 dni od momentu wydania decyzji o rozgraniczeniu. Organ administracji przekazuje sprawę do sądu z własnej inicjatywy, jeżeli nie można ustalić przebiegu granicy w drodze decyzji tzn., gdy zaistnieje spór, brak jest danych dotyczących granic, są one niewystarczające albo sprzeczne.
Sąd decyduje o rozgraniczeniu nieruchomości w następujących przypadkach: